Quan điểm vụ bác sĩ xin nghỉ việc thì bị buộc thôi việc

Hai bên đều có quyền chấm dứt hợp đồng

Sự khác biệt giữa viên chức với cán bộ, công chức được thể hiện thông qua chế độ hợp đồng làm việc. Nội dung hợp đồng ghi nhận sự thỏa thuận giữa hai bên về công việc, nhiệm vụ, vị trí việc làm, thời hạn, điều kiện chấm dứt hợp đồng, tiền lương, tiền thưởng…

Dựa trên cơ sở hợp đồng, đơn vị sự nghiệp công lập có thể sử dụng viên chức một cách hiệu quả nhất. Đối với viên chức, hợp đồng làm việc sẽ xóa bỏ tâm lý ỷ lại là “vào biên chế đã khó, ra khỏi biên chế còn khó hơn” nên phải không ngừng cố gắng, trau dồi kinh nghiệm, học hỏi kiến thức để đáp ứng yêu cầu công việc. Ngoài ra, hợp đồng làm việc cũng là cơ sở quan trọng để viên chức không bị ràng buộc mãi mãi với một đơn vị sự nghiệp nhất định.

Bv đa khoa Năm Căn (Cà Mau), nơi BS Trần Tú Ngân có 24 năm gắn bó.
Ảnh: TRẦN VŨ

Về nguyên tắc, cả hai bên đều có thể yêu cầu thay đổi, chấm dứt hợp đồng làm việc. Những quy định này cho thấy mối quan hệ giữa viên chức với đơn vị sự nghiệp công lập không phải là mối quan hệ quyền lực – phục tùng như giữa cơ quan nhà nước với cán bộ, công chức.

Theo khoản 4 Điều 29 Luật Viên chức thì viên chức làm việc theo hợp đồng làm việc không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng phải thông báo bằng văn bản cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập biết trước ít nhất 45 ngày…

Đối với viên chức làm việc theo hợp đồng làm việc xác định thời hạn thì được đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp quy định tại khoản 5 Điều 29 Luật Viên chức.

Trong đó, nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc xác định thời hạn vì “Bản thân hoặc gia đình thật sự có hoàn cảnh khó khăn…” (điểm d khoản 5) thì viên chức phải thông báo trước ít nhất 30 ngày.

Quan trọng nhất là lý do và thời gian thông báo

Như vậy, nếu viên chức thỏa mãn đầy đủ lý do và thời gian thông báo bằng văn bản thì đương nhiên có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc. Trong trường hợp này, đơn vị sự nghiệp công lập có nghĩa vụ giải quyết cho viên chức thôi việc.

Cần lưu ý, giải quyết cho viên chức thôi việc với kỷ luật buộc thôi việc là rất khác nhau. Việc đơn vị sự nghiệp công lập giải quyết cho viên chức thôi việc chính là sự phúc đáp của đơn vị sự nghiệp công lập trước đề xuất về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc của viên chức. Trong khi đó, buộc thôi việc là một hình thức kỷ luật áp dụng đối với viên chức vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng đến mức không thể tiếp tục để viên chức làm việc cho đơn vị sự nghiệp công lập.

Cả giải quyết cho viên chức thôi việc và kỷ luật buộc thôi việc đều chấm dứt mối quan hệ hợp đồng giữa hai bên nhưng hậu quả pháp lý lại rất khác nhau. Đơn cử, khi giải quyết thôi việc thì viên chức được hưởng chế độ thôi việc. Trong khi đó, viên chức bị buộc thôi việc thì không được hưởng chế độ thôi việc, đồng thời hình thức kỷ luật này sẽ bị ghi vào hồ sơ viên chức.

Như đã nói, đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc là một quyền cơ bản của viên chức. Khi viên chức thực hiện quyền này theo quy định pháp luật thì đơn vị sự nghiệp công lập có nghĩa vụ giải quyết cho viên chức thôi việc.

Tôn trọng thỏa thuận chấm dứt hợp đồng

Khoản 2 Điều 57 Nghị định 115/2020 quy định một số trường hợp ngoại lệ chưa giải quyết thôi việc cho viên chức vì viên chức còn những nghĩa vụ hoặc trách nhiệm chưa hoàn thành trước đơn vị sự nghiệp công lập.

Trong đó, trường hợp chưa giải quyết thôi việc cho viên chức “do yêu cầu công tác và chưa bố trí được người thay thế” là vì tính chất cần kíp và nhu cầu thiết yếu trong việc sử dụng viên chức.

Tuy nhiên, khác với ba trường hợp trên, trường hợp này viên chức không có nghĩa vụ và trách nhiệm còn dang dở nên nếu có nhu cầu sử dụng viên chức thì đơn vị sự nghiệp công lập vẫn phải dựa trên cơ sở hài hòa về lợi ích hai bên. Nếu viên chức vẫn quyết nghỉ thì đơn vị nên giải quyết cho thôi việc bởi việc cố giữ sẽ có khả năng ảnh hưởng đến công việc chung.

Quan hệ giữa viên chức và đơn vị sự nghiệp công lập khởi đầu bằng sự thỏa thuận thông qua hợp đồng. Khi muốn kết thúc quan hệ này, đa phần các bên sẽ thỏa thuận bằng việc chấm dứt hợp đồng. Cá biệt có những trường hợp pháp luật cho phép viên chức đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc.

Khi viên chức đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc theo quy định pháp luật thì đơn vị sự nghiệp công lập cũng cần phải giải quyết cho viên chức thôi việc theo quy định pháp luật. Việc “biến tấu” quyết định giải quyết thôi việc thành quyết định kỷ luật buộc thôi việc là không đúng quy định pháp luật.