Ngày 13/11, Trường Đại học Luật Hà Nội phối hợp với Viện Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế “Luật Hình sự thương mại: Thách thức và hệ lụy đối với Việt Nam và Cộng hòa Liên bang Đức”.
TS Hoàng Xuân Châu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội và ông Timo Rinke, Trưởng đại diện Viện FES tại Việt Nam đồng chủ trì Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS Hoàng Xuân Châu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội nêu rõ, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, các vi phạm trong lĩnh vực thương mại ngày càng trở nên phức tạp, đe dọa trật tự và tính minh bạch của nền kinh tế. Đối với Việt Nam, điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp luật hình sự thương mại, nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh công bằng, lành mạnh và thúc đẩy phát triển bền vững.
Tại Cộng hòa Liên bang Đức, mặc dù pháp luật hình sự thương mại đã hình thành và phát triển qua nhiều thập kỷ, nhưng vẫn còn nhiều tranh luận sôi nổi, đặc biệt là về trách nhiệm hình sự của pháp nhân và phạm vi hình sự hóa trong lĩnh vực này. Do đó, Hội thảo là dịp để chia sẻ kinh nghiệm, nhận diện những khoảng trống, thách thức, và cùng nhau thảo luận các định hướng cải cách nhằm củng cố pháp quyền và nâng cao trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp trong hai hệ thống pháp luật.
Phó Hiệu trưởng Hoàng Xuân Châu hy vọng Hội thảo là diễn đàn học thuật cởi mở, nơi các nhà khoa học và các nhà thực tiễn của Việt Nam và Đức cùng nhau trao đổi thẳng thắn, tôn trọng và dựa trên bằng chứng khoa học; mang lại những gợi mở giá trị, góp phần làm phong phú thêm tri thức pháp lý và hỗ trợ quá trình hoàn thiện pháp luật hình sự thương mại của Việt Nam theo hướng tiệm cận với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế.
Về một số vấn đề chung luật hình sự thương mại, PGS.TS Cao Thị Oanh, Trường Đại học Luật Hà Nội cho biết, qua nghiên cứu cho thấy khái niệm luật hình sự thương mại là khái niệm mới trong khoa học pháp lý hình sự không chỉ ở Việt Nam mà còn ở Cộng hòa Liên bang Đức. Thực tiễn tội phạm trong lĩnh vực thương mại những năm gần đây đòi hỏi sự tác động mạnh mẽ hơn của luật hình sự để xử lý tội phạm thương mại. Đây không phải là khái niệm trong các văn bản pháp lý của các quốc gia mà là khái niệm do các nhà khoa học xây dựng trên cơ sở mong muốn sử dụng luật hình sự một cách hài hòa và hiệu quả nhất trong xử lý tội phạm diễn ra trong hoạt động thương mại.
Khi nghiên cứu về luật hình sự thương mại, câu hỏi lớn được đặt ra là: Điều gì xảy ra khi luật hình sự đặt trọng tâm vào lĩnh vực kinh doanh – trong khi nó vốn dĩ tập trung vào tội phạm? Điều gì thúc đẩy luật hình sự – vốn thường xử lý ma túy, bạo lực hay tài sản – lại bắt đầu xây dựng quy phạm riêng để điều chỉnh doanh nghiệp? Các nhà khoa học theo đuổi hướng nghiên cứu này nhận thấy thực tiễn kinh doanh đang trở nên nhạy cảm hơn với những mối quan ngại về tội phạm trong lĩnh vực thương mại với nhận thức rõ rằng việc “đốn hạ triệt để” nền kinh tế bằng các biện pháp hình sự cứng rắn không phục vụ cho mục tiêu của doanh nghiệp hay cá nhân, thậm chí còn gây tổn hại đến sức sáng tạo trong kinh doanh. Vì vậy, luật hình sự trong lĩnh vực thương mại hướng tới áp dụng một mô hình điều tiết đặc thù, trao cho các doanh nhân quyền tự do tương đối lớn trong việc xác định cách tổ chức và điều chỉnh cấu trúc doanh nghiệp sao cho tuân thủ pháp luật trong toàn bộ hoạt động kinh doanh.
Tại Hội thảo các chuyên gia chia sẻ các nội dung về tội buôn lậu và tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam – Những vấn đề pháp lý và thực tiễn; tội phạm về hàng giả và những vấn đề đặt ra; tội sản xuất, buôn bán hàng cấm và tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm – Nhận diện pháp lý và một số đề xuất, kiến nghị hoàn thiện pháp luật; các tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng dưới góc nhìn của pháp luật hình sự; các tội phạm về chứng khoán, bảo hiểm, công nghệ cao; trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại trong pháp luật hình sự và những vấn đề đặt ra trong bối cảnh hiện nay tại Việt Nam.
