Ngày 25-6, tại phiên xét xử vụ án đưa – nhận hối lộ, vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng liên quan đến Tập đoàn Phúc Sơn, hình ảnh các cựu lãnh đạo cấp cao đứng trước vành móng ngựa tiếp tục dấy lên những lo ngại về tình trạng tha hóa quyền lực, lợi ích nhóm và giám sát yếu kém trong hệ thống công vụ.
Nỗi đau từ “viên đạn bọc đường”
Trong số 41 bị cáo bị đưa ra xét xử, có tới 20 người từng là lãnh đạo các cấp tại tỉnh Vĩnh Phúc. Trong đó, bà Hoàng Thị Thúy Lan – cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc – thừa nhận đã nhận 25 tỉ đồng và 1 triệu USD từ bị cáo Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn, dưới hình thức “tiền cảm ơn” vì tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án của doanh nghiệp.
Trước tòa, bị cáo Lan thừa nhận toàn bộ hành vi, khẳng định “đúng người, đúng tội”, cho biết đã nộp lại toàn bộ số tiền nhận bất hợp pháp, và xin tòa xem xét các tình tiết giảm nhẹ do tuổi cao, sức khỏe yếu và từng bị tai biến. Bà cũng trình bày rằng đã “giày vò, day dứt” khi nhìn thấy hàng loạt cán bộ cấp dưới cùng hầu tòa.
Hành vi của bà Lan và nhiều cán bộ khác cho thấy sự nguy hiểm tiềm tàng của những “viên đạn bọc đường” – cách gọi mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhiều lần dùng để cảnh báo về giặc nội xâm, sự tha hóa từ vật chất trong thời bình.
Hệ quả đau xót của giám sát lỏng lẻo
Vụ án liên quan đến Tập đoàn Phúc Sơn kéo dài suốt 13 năm (từ 2010 đến 2023), trải dài qua nhiều địa phương như Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Quảng Ngãi, Vĩnh Long. Trong quá trình điều tra, cơ quan tố tụng xác định nhiều hành vi sai phạm có tổ chức, có chủ đích, kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ, nhưng không bị phát hiện hoặc xử lý kịp thời, cho thấy những lỗ hổng đáng lo ngại trong công tác thanh tra, giám sát nội bộ và kiểm tra Đảng.
Điều đáng lưu ý, năm 2022, tỉnh Vĩnh Phúc từng dẫn đầu cả nước về chỉ số phòng, chống tham nhũng, tiêu cực – theo công bố của Thanh tra Chính phủ, trong khi người đứng đầu Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng tỉnh lại chính là bị cáo Hoàng Thị Thúy Lan. Sự trớ trêu này là lời cảnh báo rõ ràng rằng: khi quyền lực không được kiểm soát hiệu quả, nó có thể bị lợi dụng để phục vụ mục đích cá nhân thay vì phụng sự nhân dân.
Doanh nghiệp “tấn công” cán bộ để kiếm dự án
Theo cáo trạng, Tập đoàn Phúc Sơn đã chủ động “tấn công” bằng vật chất đối với nhiều cán bộ để có được các dự án, từ đó chuyển nhượng, hưởng lợi trái pháp luật. Đây là điển hình của mô hình “sân sau – lợi ích nhóm”, nơi mà quan chức – doanh nghiệp cấu kết, hợp thức hóa vi phạm, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách và phá vỡ sự minh bạch trong đầu tư công.
Trách nhiệm và bài học
Trong thời gian tới, TAND TP Hà Nội dự kiến sẽ tuyên án vào ngày 4-7, căn cứ theo quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Các bị cáo, dù từng giữ chức vụ cao hay là chủ doanh nghiệp, đều sẽ bị xử lý tương xứng với hành vi phạm tội, theo tinh thần “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” mà Đảng, Nhà nước và các cơ quan tư pháp đang kiên quyết thực hiện.
Tuy nhiên, sau mỗi vụ án tham nhũng, câu hỏi lớn vẫn tiếp tục được đặt ra:
Làm sao để cán bộ “không dám tham nhũng, không muốn tham nhũng, không thể tham nhũng và không cần tham nhũng”?
