Dù bị cáo bị truy tố theo tội danh có khung hình phạt cao, nhưng với nhân thân tốt, nơi cư trú rõ ràng và số tiền chiếm đoạt không lớn, việc tiếp tục tạm giam ông hiệu trưởng Trường THCS Tam Giang Tây là không cần thiết.
TAND tỉnh Cà Mau vừa tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm đối với ông Trần Văn Tâm – Hiệu trưởng Trường THCS Tam Giang Tây, bị TAND huyện Ngọc Hiển tuyên 7 năm tù về tội tham ô tài sản theo khoản 2 Điều 353 Bộ luật Hình sự (BLHS).
Dù bản án đã bị hủy để xét xử lại, nhưng ông Tâm hiện vẫn đang bị tạm giam, tính đến nay đã gần một năm, khiến nhiều ý kiến trong dư luận và giới chuyên môn bày tỏ lo ngại về tính cần thiết và hợp lý của biện pháp ngăn chặn này.
Áp dụng tạm giam là không cần thiết
Theo Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2021 và năm 2025), tạm giam là biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc, chỉ nên áp dụng đối với:
-
Tội đặc biệt nghiêm trọng,
-
Tội rất nghiêm trọng,
-
Hoặc trong trường hợp tội nghiêm trọng và ít nghiêm trọng mà bị can có nguy cơ bỏ trốn, tiếp tục phạm tội, không có nơi cư trú rõ ràng hoặc đã vi phạm biện pháp ngăn chặn khác.
Trong vụ án này, ông Tâm bị truy tố theo khoản 2 Điều 353 BLHS (tội tham ô tài sản), khung hình phạt từ 7–15 năm tù, thuộc loại tội rất nghiêm trọng. Tuy nhiên, việc truy tố này không dựa vào số tiền chiếm đoạt mà chủ yếu dựa vào tình tiết “phạm tội hai lần trở lên”.
► Về bản chất hành vi và nhân thân:
-
Ông Tâm có nhân thân tốt, là cán bộ có thành tích trong ngành giáo dục, không có tiền án, tiền sự;
-
Có nơi cư trú rõ ràng, không có dấu hiệu bỏ trốn hoặc cản trở hoạt động điều tra;
-
Số tiền chiếm đoạt chỉ 10,7 triệu đồng – một con số không lớn và đã được ông Tâm khắc phục hoàn toàn.
Như vậy, các điều kiện để áp dụng biện pháp thay thế tạm giam – bảo lĩnh, cấm đi khỏi nơi cư trú – đều hội đủ theo quy định tại Điều 121 BLTTHS.
Phân biệt giữa khung hình phạt và mức độ nguy hiểm
Cần lưu ý rằng, việc truy tố một bị can theo tội danh thuộc tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng không đồng nghĩa với việc người đó có hành vi đặc biệt nguy hiểm cho xã hội.
Trong vụ án này, động cơ của ông Tâm không nhằm tư lợi cá nhân, mà thực chất là nhằm tận dụng nguồn lực tại chỗ phục vụ hoạt động chung của nhà trường. Việc không làm đúng quy trình có thể cấu thành sai phạm hành chính hoặc trách nhiệm hình sự ở mức nhẹ, nhưng không thể đánh đồng với các vụ án tham ô nghiêm trọng gây thất thoát lớn.
Kiến nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn
Với những phân tích nêu trên, việc tiếp tục tạm giam ông Trần Văn Tâm là không thật sự cần thiết. Việc này không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền con người theo Hiến pháp và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, mà còn có thể gây xói mòn niềm tin xã hội về việc xét xử công bằng, nhân đạo.
Cơ quan tiến hành tố tụng có thể xem xét thay đổi biện pháp ngăn chặn, áp dụng bảo lĩnh hoặc cấm đi khỏi nơi cư trú – vừa đảm bảo người bị buộc tội vẫn chấp hành đầy đủ quá trình tố tụng, vừa tránh gây ảnh hưởng nặng nề đến một cán bộ giáo dục đã từng có nhiều đóng góp.
