TP.HCM – Tại phiên tòa sơ thẩm xét xử Nguyễn Thị Hoài (tức “Hoài DJ”) và 8 đồng phạm trong vụ án ma túy, Hội đồng xét xử (HĐXX) đã chủ động đặt câu hỏi cho đại diện Viện kiểm sát (VKS) nhằm làm rõ nội dung cáo trạng. Đây là hành vi tố tụng phù hợp, thể hiện tinh thần tranh tụng và khẳng định vai trò độc lập của tòa án trong quá trình xét xử.
HĐXX yêu cầu VKS làm rõ nội dung cáo trạng
Vừa qua, TAND TP.HCM (Tòa Gia đình và Người chưa thành niên) mở phiên xét xử sơ thẩm đối với bị cáo Nguyễn Thị Hoài và các đồng phạm về các tội danh: tổ chức, tàng trữ và mua bán trái phép chất ma túy.
Tại phiên tòa, HĐXX đã căn cứ Điều 317 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015 để đặt bốn câu hỏi cho đại diện VKS. Nội dung câu hỏi xoay quanh việc làm rõ một số điểm còn mâu thuẫn hoặc chưa được thể hiện rõ ràng trong cáo trạng.
Theo HĐXX, việc đặt câu hỏi nhằm mục đích đảm bảo xét xử khách quan, đúng quy định, góp phần xác định sự thật khách quan của vụ án.
Phù hợp nguyên tắc tranh tụng
Điều 317 BLTTHS 2015 thuộc phần “Xét hỏi” trong thủ tục tranh tụng, tuy không quy định cụ thể việc HĐXX xét hỏi VKS như với bị cáo hay người làm chứng, nhưng không cấm HĐXX yêu cầu đại diện VKS trình bày ý kiến để làm rõ các quyết định, hành vi tố tụng trong giai đoạn điều tra và truy tố.
Việc VKS phải giải trình trước HĐXX là biểu hiện thực hiện quyền tranh tụng, qua đó bảo đảm tính minh bạch, công bằng và khách quan trong hoạt động xét xử hình sự.
Bên cạnh đó, Điều 243 BLTTHS cũng quy định rõ nội dung cáo trạng phải đầy đủ, phản ánh đúng diễn biến hành vi phạm tội, chứng cứ buộc tội, động cơ, mục đích, thiệt hại, tội danh và điều khoản áp dụng. Nếu cáo trạng có điểm chưa sáng tỏ, HĐXX có quyền yêu cầu làm rõ để đảm bảo quyền bào chữa hợp pháp của bị cáo và tính công bằng trong tranh tụng.
Khẳng định vai trò độc lập của tòa án
Theo khoản 2 Điều 103 Hiến pháp 2013 và Điều 23 BLTTHS 2015, Thẩm phán và Hội thẩm xét xử độc lập, chỉ tuân theo pháp luật, không bị chi phối bởi bất kỳ cơ quan, tổ chức hay cá nhân nào.
Trong tố tụng hình sự, tòa án giữ vai trò trung lập giữa các bên, trong khi VKS giữ vai trò công tố, còn luật sư và bị cáo thực hiện quyền bào chữa. Cơ chế tranh tụng đòi hỏi các bên bình đẳng, cùng đưa ra và đánh giá chứng cứ trước sự giám sát và quyết định của HĐXX.
Việc HĐXX đặt câu hỏi cho đại diện VKS không chỉ nhằm làm rõ các điểm chưa thống nhất trong hồ sơ, mà còn góp phần đánh giá tính hợp lý, có căn cứ của cáo trạng – một cơ sở quan trọng để quyết định việc buộc tội hay tuyên vô tội bị cáo.
Gợi mở
Qua vụ án “Hoài DJ”, có thể thấy cơ chế tranh tụng và quyền xét xử độc lập của tòa án đang ngày càng được thực thi rõ ràng trong thực tiễn. Đây là bước tiến đáng ghi nhận của nền tư pháp, bảo đảm xét xử công bằng và đúng pháp luật, đồng thời nâng cao niềm tin của người dân vào công lý.
