Tôi cho người bạn vay 140 triệu đồng. Tiền đó tôi mượn từ người khác. Trong giấy tờ lãi suất hai bên thỏa thuận, nhưng thỏa thuận miệng là 10%/tháng.
Người bạn trả tôi mỗi tháng 3-4 triệu đồng, có khi 2, 3 tháng mới trả.
Tiền lãi bạn tôi trả khoảng 80 triệu đồng. Khoảng 1 năm nay, bạn tôi không trả gốc lẫn lãi, tôi đòi mãi không được. Xin hỏi có thể kiện ra tòa được không và tôi có phạm pháp không?
Thứ nhất, bạn có thể kiện ra tòa để đòi tiền gốc và lãi, tuy nhiên mức lãi nếu không ghi trong hợp đồng hoặc giấy tờ vay (thỏa thuận miệng nếu không có bằng chứng cụ thể thì không có căn cứ để tòa chấp nhận).
Do đó ngoài số tiền gốc thì mức lãi suất bạn có thể yêu cầu bên vay trả tối đa không quá 20%/năm theo điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, phần lãi suất vượt quá theo thỏa thuận vay sẽ vô hiệu.
Thứ hai, việc cho vay nặng lãi tùy theo hành vi, mức độ và số tiền thu lợi bất chính có thể phải chịu trách nhiệm hành chính hoặc hình sự.
Về trách nhiệm hành chính được quy định tại điểm đ, khoản 4, điều 12 nghị định 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ.
Điều 12. Vi phạm các quy định về quản lý ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
Không đăng ký ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự mà cho vay tiền có cầm cố tài sản hoặc không cầm cố tài sản nhưng lãi suất vượt quá tỉ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Về trách nhiệm hình sự quy định tại điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự:
“Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự (tức là trên 100%/năm), thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm”.
Trường hợp của bạn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự khi cho vay hưởng lãi suất 10%/tháng, tức là 120%/năm và nếu thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên (thu lợi bất chính là số tiền lãi vượt quá mức lãi suất vay cao nhất theo quy định của Bộ luật Dân sự và các khoản thu trái pháp luật khác của người vay).
